Kentlerin Görünmeyen Yüzü
Kentler yüz binlerce insanın yaşadığı çok büyük yerleşimlerdir. Oldukça etkileyicidirler. Binlerce bina, yüzlerce kilometre yol, köprüler, alt geçitler, parklar, hastaneler, okullar, müzeler, tiyatrolar, sinemalar, spor tesisleri ve iş yerleri ile bunlara eşlik eden yoğun bir insan ve araç trafiği kentlerin ilk bakışta görülen karmaşık yüzüdür. Ancak, kentlerin görünmeyen ama yine çok karmaşık bir yüzü daha vardır: Yer altındaki yüzü. Kentlerin altında nelerin olduğuna kısaca göz atmak ister misin?
Görünen Yüz
Kentler ilk bakışta insana çok kalabalık, şaşırtıcı ve etkileyici görünür.
Kentler yalnızca binalardan ve insanlardan oluşmaz. Karmaşık bir yapıları vardır. Tıpkı bir insan bedeninde olduğu gibi kentlerde de iç içe çalışan birçok sistem bulunur. Bu sistemlerin her biri, kent yaşamının sürekliliği için büyük önem taşır. İnsanlar bazıları görünen bazıları da görünmeyen bu sistemler sayesinde birlikte, sorunsuz yaşayabilir.
Bazı kentlerin nüfusu milyonun üzerindedir. Dünyada böyle 600 dolayında kent vardır.
Nüfusu on milyonu aşan kentlere "megakent" denir. Dünyada 40 dolayında megakent vardır. İstanbul, 16 milyonluk nüfusuyla bunlardan biridir. Bazı megakentlerin nüfusu dünyadaki birçok ülkenin nüfusundan daha büyüktür.
Bir de görünmeyen yüzü var
Karmaşık ve kalabalık kentlerdeki yaşamın sorunsuz işlemesini sağlayan belki de en önemli yapılar aslında yerin altındakiler olabilir. Bunlar elektrik sisteminin yer altındaki bölümü, ulaşım sisteminin yer altındaki bölümü (metro), temiz su sistemi, kanalizasyon sistemi, doğal gaz sistemi ve iletişim (fiberoptik) sistemidir. Yani, ısınmamızı, elektriğimizi, suyumuzu, iletişimimizi ve atıklardan kurtulmamızı sağlayan sistemler hep yerin altındadır; onları hiç görmeyiz.
Su
Yaşam kaynağı su; içmek, yemek yapmak ve temizlenmek için şarttır. Barajlardan kentlere gelen su hep yer altı borularıyla taşınır.
Doğalgaz
Doğalgaz evlerimizi ısıtır ve yemek yapmamızı sağlar. Yanma tehlikesi olan doğalgaz hem daha güvenli olduğu için hem de estetik kaygılarla yer altından borularla iletilir.
Kanalizasyon
Kanalizasyon evlerimizden ve binalarımızdan çıkan atık suları uzaklaştırır. Bu işlem de yine göze hiç görünmeyen yer altı borularıyla yapılır.
Elektrik
Elektrik; evlerimizi aydınlatmamızı, televizyon izlememizi, bilgisayarlarımızı ve öteki elektrikli aygıtlarımızı kullanmamızı sağlar. Kentlerde elektriğin bir bölümü yerin üstündeki havai hatlarla iletilir. Bir bölümü de yer altı kablolarıyla iletilir.
Fiber optik
Artık günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen internet temel olarak yeraltı ve denizaltı fiber optik kablolarıyla iletilir.
Dünyadaki bütün kentlerin altı gerçekte ray, boru ve kablo ağlarıyla kaplıdır. Kentlerin yeraltı sistemleri yaşamın akışı için büyük önem taşır. Eğer bu sistemlerden biri bozulup aksarsa, kent yaşamı büyük ölçüde etkilenir.
